Sanskryckie teksty stanowią skarbnicę wiedzy duchowej i filozoficznej, które mimo upływu tysiącleci pozostają inspiracją dla ludzi na całym świecie. „Jogasutry” Patańdżalego, „Bhagawadgita” i „Upaniszady” to jedne z najważniejszych dzieł, które rzucają światło na pojęcia energii, świadomości i jedności wszechrzeczy.
Przeanalizujmy, jak te teksty rozumiały te fundamentalne idee.
1. „Jogasutry” Patańdżalego: Nauka o koncentracji i wewnętrznej energii
Patańdżali, autor „Jogasutr”, definiuje jogę jako narzędzie do opanowania umysłu i osiągnięcia duchowej jedności. Już w pierwszej sutrze wyjaśnia cel praktyki:
„Yogas chitta vritti nirodhah”
Jogasutry 1.2
„Joga to uspokojenie wahań umysłu.”
Według Patańdżalego, energia (prana) i świadomość są nieodłączne. Poprzez praktykę pranajamy (kontroli oddechu) i medytacji, człowiek może skierować energię wewnętrzną ku najwyższemu poznaniu. W systemie Patańdżalego joga jest mostem między świadomością indywidualną a kosmiczną.
Jednocześnie autor zwraca uwagę na subtelne energie w ciele, które można opanować i wykorzystać do duchowego przebudzenia:
„Tatah kshiyate prakasha avaranam”
Jogasutry 2.52
„Dzięki kontroli umysłu rozprasza się zasłona, która zaciemnia światło prawdziwej wiedzy.”
2. „Bhagawadgita”: Jedność w działaniu i świadomości
„Bhagawadgita” to dialog między Ardżuną a Kryszną, który rozwija pojęcia karmy (działania), bhakti (oddania) i dżniany (wiedzy). Jedność wszechrzeczy jest kluczowym tematem: wszystko, co istnieje, jest manifestacją jednej uniwersalnej energii – Brahmana.
„Vasudeva sarvam iti”
Bhagawadgita 7.19
„Wszystko jest w istocie Kryszną (Brahmanem).”
Gita podkreśla, że indywidualna świadomość (Atman) jest częścią uniwersalnej świadomości (Brahman). Ta jedność nie jest tylko filozoficzną ideą – Kryszna nawołuje do praktyk, które pomagają doświadczyć tej prawdy w życiu codziennym.
Pojęcie energii w „Gicie” pojawia się również w kontekście gun – trzech podstawowych cech natury:
- Sattwa (czystość, harmonia),
- Rajas (energia, aktywność),
- Tamas (inercja, ciemność).
Kryszna wyjaśnia, że umiejętność zarządzania tymi energiami prowadzi do duchowego rozwoju i harmonii.
3. „Upaniszady”: Filozofia jedności wszechrzeczy
„Upaniszady” – mistyczne komentarze do Wed – eksplorują naturę rzeczywistości i świadomości. To właśnie w tych tekstach po raz pierwszy pojawia się fundamentalne pojęcie Brahmana (absolutu) i Atmana (jaźni).
„Aham Brahmasmi”
„Ja jestem Brahmanem.” (Brihadaranyaka Upaniszad 1.4.10)
Według „Upaniszad”, świadomość jednostkowa (Atman) jest niczym innym jak odbiciem uniwersalnej świadomości (Brahmana). Ta jedność jest podstawą wszystkiego, co istnieje – nie ma podziału na „ja” i „wszechświat”.
W kontekście energii, „Upaniszady” odnoszą się do prany jako siły życiowej:
„Prana is Brahman, for all life depends on prana.”
„Prana jest Brahmanem, gdyż całe życie zależy od prany.” (Prasna Upaniszad 2.5)
To zrozumienie prany jako kosmicznej energii wprowadza ideę, że ludzie są nierozerwalnie połączeni z uniwersum poprzez subtelny przepływ energii.
4. Współczesne spojrzenie: Energia i świadomość jako most między tradycją a nauką
Interpretując sanskryckie teksty w kontekście współczesności, można zauważyć zbieżność między duchowym pojmowaniem energii a nauką, np.:
- Fizyka kwantowa mówi o polu energii, które przenika cały wszechświat – przypomina to pojęcie prany.
- Neurobiologia odkrywa, jak medytacja i kontrola oddechu wpływają na neuroplastyczność i równowagę układu nerwowego, co jest praktycznym potwierdzeniem jogicznych nauk.
Podsumowanie
Sanskryckie teksty uczą nas, że energia, świadomość i jedność są fundamentalnymi aspektami istnienia. Te starożytne nauki, choć często trudne do zrozumienia, oferują głębokie prawdy, które wciąż rezonują w dzisiejszym świecie. Ich interpretacja w kontekście współczesnej nauki pozwala nam nie tylko lepiej zrozumieć siebie, ale także odczuć jedność z wszechświatem.
Czy starożytni jogini przewidzieli odkrycia współczesnej nauki? A może to my dopiero zaczynamy dostrzegać to, co oni wiedzieli od dawna? To pytanie pozostawiam Tobie.